Παρασκευή 6 Ιανουαρίου 2017

Γιάννης Ρίτσος — Στοιχεῖα Ταυτότητος
Ἐσπούδασα ἱστορία τοῦ παρελθόντος/καὶ τοῦ μέλλοντος/στὴ σύγχρονη Σχολὴ τοῦ Ἀγῶνα. Ἐπάγγελμά μου:/λόγια καὶ λόγια, - τί νά ῾κανα; Ρακοσυλλέκτη μὲ/εἶπαν. Καὶ τᾦντι.

Χρονολογία τῆς γέννησής μου πιθανὸν τὸ 903 π.X. -
   ἐξίσου πιθανὸν
τὸ 903 μ.X. Ἐσπούδασα ἱστορία τοῦ παρελθόντος
   καὶ τοῦ μέλλοντος
στὴ σύγχρονη Σχολὴ τοῦ Ἀγῶνα. Ἐπάγγελμά μου:
λόγια καὶ λόγια, - τί νά ῾κανα; Ρακοσυλλέκτη μὲ
   εἶπαν. Καὶ τᾦντι.

Σύναξα ἕνα σωρὸ φτερὰ στρουθοκαμήλου ἀπ᾿ τὰ κα-
   πέλα τῆς ὑπόγειας Κόρης,
κουμπιὰ ἀπὸ χλαῖνες στρατιωτῶν, ἕνα κράνος, δυὸ
   φθαρμένα σαντάλια,
μάζεψα ἀκόμη δυὸ σπιρτόκουτα καὶ τὴν καπνοσα-
   κούλα
τοῦ Μεγάλου Τυφλοῦ. Στὸ Ληξιαρχεῖο, τὰ τελευταῖα
   χρόνια, μοῦ ῾δωσαν
τὴν πλέον ἀπίθανη χρονολογία τῆς γέννησής μου: 1909.

Βολεύτηκα μ᾿ αὐτήν, καὶ μένω. Τέλος,
τὸ 3909 κάθισα στὸ σκαμνί μου νὰ καπνίσω ἕνα τσι-
   γάρο. Τότε
κατάφτασαν οἱ κόλακες· μὲ προσκυνοῦσαν· μοῦ περ-
   νοῦσαν στὰ δάχτυλα
λαμπρὰ δαχτυλίδια. Οἱ ἀνίδεοι δὲν ξέραν
πὼς τά ῾χα φτιάξει ἐγὼ μὲ τ᾿ ἄδεια τους φυσίγγια πού
  ῾χαν μείνει στοὺς λόφους.

Γι᾿ αὐτὸ ἀκριβῶς, γιὰ τὴν ὡραία τους ἄγνοια, τοὺς 
   ἀντάμειψα πλούσια
μὲ ἀληθινὰ πετράδια καὶ διπλάσιες κολακεῖες. Πάντως
τὸ μόνο σίγουρο: τόπος τῆς γέννησής μου: ἡ Ἄκρα
   Mινώα.
Γραμματολογικά και ιστορικά στοιχεία του “Στοιχεία ταυτότητας”

Το Στοιχεία ταυτότητας ανήκει στη συλλογή “Μονοβασιά”( 1982). Πρόκειται για ένα αυτοβιογραφικό ποίημα: το ποιητικό υποκείμενο ταυτίζεται με τον ποιητή. 

Η παρατήρηση αυτή ενισχύεται από τον τόπο, τη χρονιά γέννησης και το επάγγελμα του ποιητικού υποκειμένου, έτσι όπως μας δίνεται στο ποίημα:
"τα τελευταία χρόνια μου 'δωσαν την πλέον απίθανη ημερομηνία της γέννησής μου, 1909”, τόπος της γέννησής μου: “Άκρα Μινώα”, “Επάγγελμά μου: λόγια και λόγια”. 

Ο στίχος είναι ελεύθερος και το λεξιλόγιο είναι απλό, χωρίς πομπώδεις εκφράσεις, έτσι ώστε να αποδίδει στο ποίημα ένα ύφος προφορικότητας και σαρκασμού π.χ. 
“Ρακοσυλλέκτη με είπαν”, 
“Βολεύτηκα μ'αυτήν και μένω”, 
“Οι ανίδεοι δεν 'ξέραν”, 
“Γι' αυτό ακριβώς, για την ωραία τους άγνοια” κ.ά. 
Το ποίημα χωρίζεται σε τέσσερις στροφές, οι οποίες, καθώς συνδέονται, δημιουργούν την αίσθηση της απάντησης στην ερώτηση που δίνεται κατά κάποιο τρόπο στον τίτλο: ποια είναι τα στοιχεία ταυτότητας;

Ο Ρίτσος τοποθετεί χρονολογικά τον εαυτό του στο κάποτε, στο τώρα και στο πάντα - βρίσκεται στο 903 π.Χ., στο 903 μ.Χ., αμφιβόλως τη στιγμή της γέννησής του το 1909 και 2000 χρόνια αργότερα στα 3909. 

Είναι φανερή η ύπαρξη της ιστορικής συνέχειας. 
Ο ποιητής, καθώς είναι κομμάτι της ανθρωπότητας, βρίσκεται σε όλες τις φάσεις που περνάει: στους ηρωικούς αγώνες, στους μάταιους πολέμους, στις μέρες που θα 'ρθουν, ακόμα και αν δεν τις ζήσει. 
Είναι αυτό το κομμάτι της μυθολογίας του, εμπνευσμένο από την μαρξιστική θεώρηση της ιστορίας που βλέπει την πορεία της ανθρωπότητας να πορεύεται σε μία ευθεία και ο ίδιος σαν κομμάτι αυτής της ιστορίας φέρει πάνω του όλο το παρελθόν και ευθύνεται για το μέλλον. 
Σπούδασε, όπως μας λέει στην πρώτη στροφή του ποιήματος,” την ιστορία του παρελόντος και του μέλλοντος στη Σύγχρονη Σχολή του Αγώνα”. 
.......... 
η συνέχεια εδώ:
Η μυθική μέθοδος στην ποίηση του Γιάννη Ρίτσου

Σωφρόνιος Ιεροσολύμων — Ευχή του Μεγάλου Αγιασμού
Σήμερον ὁ Παράδεισος ἠνέωκται τοῖς ἀνθρώποις,
καὶ ὁ τῆς Δικαιοσύνης Ἥλιος καταυγάζει ἡμῖν.

Βάπτιση του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (1597-1600)
Ποίημα Σωφρονίου Πατριάρχου Ἱεροσολύμων

Τριὰς ὑπερούσιε, ὑπεράγαθε, ὑπέρθεε, 
παντοδύναμε, παντεπίσκοπε, ἀόρατε, ἀκατάληπτε. 
Δημιουργὲ τῶν νοερῶν οὐσιῶν 
καὶ τῶν λογικῶν φύσεων, 
ἡ ἔμφυτος ἀγαθότης, τὸ Φῶς τὸ ἀπρόσιτον, 
τὸ φωτίζον πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, 
λάμψον κἀμοὶ τῷ ἀναξίῳ δούλῳ σου, 
φώτισόν μου τῆς διανοίας τὰ ὄμματα, 
ὅπως ἀνυμνῆσαι τολμήσω τὴν ἄμετρον εὐεργεσίαν καὶ δύναμιν. 

Εὐπρόσδεκτος γενέσθω ἡ παρ᾽ ἐμοῦ δέησις 
διὰ τὸν παρεστῶτα λαόν, 
ὅπως τὰ πλημμελήματά μου μὴ κωλύσωσιν 
ἐνθάδε παραγενέσθαι τὸ ἅγιόν σου Πνεῦμα, 
ἀλλὰ συγχώρησόν μοι ἀκατακρίτως 
βοᾶν σοι καὶ λέγειν καὶ νῦν, Ὑπεράγαθε· 

Δοξάζομέν σε Δέσποτα φιλάνθρωπε, 
Παντοκράτορ, προαιώνιε Βασιλεῦ. 
Δοξάζομέν σε τὸν Κτίστην, 
καὶ Δημιουργὸν τοῦ παντός. 
Δοξάζομέν σε, Υἱὲ τοῦ Θεοῦ μονογενές, 
τὸν ἀπάτορα ἐκ Μητρός, καὶ ἀμήτορα ἐκ Πατρός· 
ἐν γὰρ τῇ προλαβούσῃ Ἑορτῇ 
νήπιόν σε εἴδομεν, 
ἐν δὲ τῇ παρούσῃ τέλειόν σε ὁρῶμεν, 
τὸν ἐκ τελείου τέλειον ἐπιφανέντα Θεὸν ἡμῶν.

Σήμερον γὰρ ὁ τῆς Ἑορτῆς ἡμῖν ἐπέστη καιρός, 
καὶ χορὸς ἁγίων ἐκκλησιάζει ἡμῖν, 
καὶ Ἄγγελοι μετὰ ἀνθρώπων συνεορτάζουσι. 
Σήμερον ἡ χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, 
ἐν εἴδει περιστερᾶς, τοῖς ὕδασιν ἐπεφοίτησε. 
Σήμερον ὁ ἄδυτος Ἥλιος ἀνέτειλε, 
καὶ ὁ κόσμος τῷ φωτὶ Κυρίου καταυγάζεται. 
Σήμερον ἡ Σελήνη λαμπραῖς ταῖς ἀκτῖσι 
τῷ κόσμῳ συνεκλαμπρύνεται. 
Σήμερον οἱ φωτοειδεῖς ἀστέρες 
τῇ φαιδρότητι τῆς λάμψεως 
τὴν οἰκουμένην καλλωπίζουσι. 
Σήμερον αἱ νεφέλαι ὑετὸν δικαιοσύνης 
τῇ ἀνθρωπότητι οὐρανόθεν δροσίζουσι. 
Σήμερον ὁ Ἄκτιστος ὑπὸ τοῦ ἰδίου πλάσματος 
βουλῇ χειροθετεῖται. 
Σήμερον ὁ Προφήτης καὶ Πρόδρομος 
τῷ Δεσπότῃ προσέρχεται, 
ἀλλὰ τρόμῳ παρίσταται, ὁρῶν Θεοῦ 
πρὸς ἡμᾶς συγκατάβασιν. 
Σήμερον τὰ τοῦ Ἰορδάνου νάματα 
εἰς ἰάματα μεταποιεῖται 
τῇ τοῦ Κυρίου παρουσίᾳ. 
Σήμερον ῥείθροις μυστικοῖς πᾶσα ἡ κτίσις ἀρδεύεται. 
Σήμερον τὰ τῶν ἀνθρώπων πταίσματα 
τοῖς ὕδασι τοῦ Ἰορδάνου ἀπαλείφονται. 
Σήμερον ὁ Παράδεισος ἠνέωκται τοῖς ἀνθρώποις, 
καὶ ὁ τῆς Δικαιοσύνης Ἥλιος καταυγάζει ἡμῖν. 
Σήμερον τὸ πικρὸν ὕδωρ, τὸ ἐπὶ Μωϋσέως τῷ λαῷ, 
εἰς γλυκύτητα μεταποιεῖται τῇ τοῦ Κυρίου παρουσίᾳ. 
Σήμερον τοῦ παλαιοῦ θρήνου ἀπηλλάγημεν 
καὶ ὡς νέος Ἰσραὴλ διεσώθημεν. 
Σήμερον τοῦ σκότους ἐλυτρώθημεν, 
καὶ τῷ φωτὶ τῆς θεογνωσίας καταυγαζόμεθα. 
Σήμερον ἡ ἀχλὺς τοῦ κόσμου καθαίρεται 
τῇ ἐπιφανείᾳ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. 
Σήμερον λαμπαδοφεγγεῖ πᾶσα ἡ κτίσις ἄνωθεν. 
Σήμερον ἡ πλάνη κατήργηται, 
καὶ ὁδὸν ἡμῖν σωτηρίας ἐργάζεται 
ἡ τοῦ Δεσπότου ἐπέλευσις. 
Σήμερον τὰ ἄνω τοῖς κάτω συνεορτάζει, 
καὶ τὰ κάτω τοῖς ἄνω συνομιλεῖ. 
Σήμερον ἡ ἱερὰ καὶ μεγαλόφωνος 
τῶν Ὀρθοδόξων πανήγυρις ἀγάλλεται. 
Σήμερον ὁ Δεσπότης πρὸς τὸ βάπτισμα ἐπείγεται, 
ἵνα ἀναβιβάσῃ πρὸς ὕψος τὸ ἀνθρώπινον. 
Σήμερον ὁ ἀκλινὴς τῷ ἰδίῳ οἰκέτῃ ὑποκλίνεται, 
ἵνα ἡμᾶς ἐκ τῆς δουλείας ἐλευθερώσῃ. 
Σήμερον Βασιλείαν οὐρανῶν ὠνησάμεθα· 
τῆς γὰρ Βασιλείας τοῦ Κυρίου οὐκ ἔσται τέλος. 
Σήμερον γῆ καὶ θάλασσα τὴν τοῦ κόσμου χαρὰν ἐμερίσαντο,
καὶ ὁ κόσμος εὐφροσύνης πεπλήρωται. 

Εἴδοσάν σε ὕδατα, ὁ Θεός, 
εἴδοσάν σε ὕδατα καὶ ἐφοβήθησαν. 
Ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω, 
θεασάμενος τὸ πῦρ τῆς θεότητος, 
σωματικῶς κατερχόμενον, 
καὶ εἰσερχόμενον ἐπ᾽ αὐτόν. 
Ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω, 
θεωρῶν τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, 
ἐν εἴδει περιστερᾶς κατερχόμενον, 
καὶ περιϊπτάμενόν σοι. 
Ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω, 
ὁρῶν τὸν Ἀόρατον ὁραθέντα, 
τὸν Κτίστην σαρκωθέντα, 
τὸν Δεσπότην ἐν δούλου μορφῇ. 
Ὁ Ἰορδάνης ἐστράφη εἰς τὰ ὀπίσω, 
καὶ τὰ ὄρη ἐσκίρτησαν, 
Θεὸν ἐν σαρκὶ καθορῶντα, 
καὶ νεφέλαι φωνὴν ἔδωκαν, 
θαυμάζουσαι τὸν παραγενόμενον, 
φῶς ἐκ φωτός, 
Θεὸν ἀληθινὸν ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ, 
δεσποτικὴν πανήγυριν σήμερον 
ἐν τῷ Ἰορδάνῃ ὁρῶντες, 
αὐτὸν δὲ τὸν τῆς παρακοῆς θάνατον, 
καὶ τὸ τῆς πλάνης κέντρον, 
καὶ τὸν τοῦ, ᾍδου σύνδεσμον 
ἐν τῷ Ἰορδάνῃ βυθίσαντα, 
καὶ Βάπτισμα σωτηρίας τῷ κόσμῳ δωρησάμενον. 
..........